Łamigłówka sudoku została wymyślona i wstępnie opracowana w 1979 roku przez Amerykanina Howarda Garnsa. Początkowo nosiła nazwę Number Place. Popularność jednak zdobyła dopiero w roku 2005 roku, już jako sudoku. W tym samym roku również pojawiła się w Polsce. 15 czerwca 2005 r. opublikował ją tygodnik Polityka.

Zasady i podstawowe informacje

Ostateczną nazwę łamigłówce nadali Japończycy. Sudoku, w tłumaczeniu z języka kraju kwitnącej wiśni, oznacza: cyfry muszą być pojedyncze. Zasady sudoku są podobne do tych, które dotyczą kwadratu łacińskiego, wymyślonego w XIII wieku przez matematyków z terenów Arabii. Jednak jest pewna różnica – w przypadku sudoku cyfry nie mogą się powtarzać w żadnym wierszu i kolumnie, a także w małym kwadracie o proporcji 3 × 3.
Rozwiązanie sudoku polega na takim wypełnieniu diagramu 9 na 9, aby w każdym wierszu, w każdej kolumnie i w każdym z dziewięciu kwadratów 3 x 3 (zwanych podkwadratami lub blokami) znalazły się pojedyncze cyfry od 1 do 9. Zasady sudoku wskazują jeszcze jeden warunek do spełnienia – każda krzyżówka musi mieć tylko jedno właściwe rozwiązanie. Aby tak się stało, na wstępie musi być odkryta pewna ilość pól, jako wskazówka na gracza. Ona też decyduje o skali trudności łamigłówki. Irlandzcy naukowcy obliczyli, przy wykorzystaniu współczesnego superkomputera, minimalną ilość pól, która musi być odkryta, aby sudoku miało tylko jedno rozwiązanie. Ta liczba, to 17.

Odmiany

Prócz klasycznego sudoku, istnieją także inne odmiany tej łamigłówki. Szczególnie interesujące jest sudoku kinoku. To krzyżówka przeznaczona dla wielu graczy (od 2 do 4). Kwadratowa plansza składa się z dziewięciu diagramów 9 na 9, czyli łącznie do wypełnienia jest 729 pól. Do gry można wykorzystać dostępne na rynku zestawy plansz i specjalnych kamieni, które służą do układania na diagramach.
Można także zmierzyć się z sudoku na większej planszy i z większą ilością liczb do odgadnięcia, np. od 1 do 16. Wówczas plansza ma wymiary 16 × 16 i podzielona jest na 16 podkwadratów.
Ciekawym rodzajem sudoku jest killer sudoku. Na początku gry plansza nie ma żadnych odkrytych cyfr – wskazówek. Natomiast zaznaczone zostają obszary obejmujące od 2 do 7 pól z określoną sumą cyfr w nich zawartych.